Vrijwilligerswerk op reis

Vrijwilligerswerk op reis: voor wie doe je het eigenlijk?

Kortdurend vrijwilligerswerk tijdens je vakantie of wereldreis wordt ook wel 'voluntourism' genoemd. Het is een manier om betekenis te geven aan je reis en iets terug te doen voor de vaak arme bewoners in het land dat je bezoekt. Zelf profiteer je er natuurlijk ook van. Het belooft een onvergetelijke tijd waarin je de kans krijgt om een cultuur of land op een andere manier te leren kennen. Daarnaast word je overspoeld met dankbaarheid van de gemeenschap en complimenten van het thuisfront. Maar wat als vrijwilligerswerk meer schade toebrengt dan goeds? Zou je het dan nog steeds doen?

De gevaren van voluntourism

Het is zo'n mooie gedachte: iets terug doen voor de arme kinderen in de landen die je bezoekt. Maar inmiddels weten we dat vrijwilligerswerk in weeshuizen wereldwijd meer kwaad doet dan goed. Het kinderfonds van de Verenigde Naties, UNICEF, schat dat 80% van de kinderen die in weeshuizen wonen nog minstens één ouder hebben. Helaas hebben de meeste weeshuizen een puur commercieel doel. Rijke westerse toeristen doneren hun tijd en vooral geld maar al te graag om deze kwetsbare kinderen te helpen. Intussen verdwijnen de euro's in de broekzakken van sluwe zakenmannen en worden gezinnen uit elkaar gehaald om aan de vraag van vrijwilligerswerk te voldoen. Er is een goede reden dat er geen weeshuizen in Nederland meer bestaan: we zijn er lang geleden achter gekomen dat pleegzorg en gezinsondersteuning veel beter zijn voor het kind. Waarom zouden we het dan in het buitenland wel in stand houden?

Wat kun je wel doen?

Ons advies is duidelijk: doe geen vrijwilligerswerk met kwetsbare kinderen in het buitenland. Maar wat kun je dan wel doen?

Als reiziger in een ontwikkelingsland word je regelmatig geconfronteerd met kinderen die leven in armoede. Wil je ze écht helpen? Doe dan een donatie aan een lokale organisatie die opkomt voor deze kwetsbare kinderen. Zij weten het best wat de kinderen nodig hebben. Onze reisexperts kunnen je adviseren welke organisaties doen wat ze beloven.

Daarnaast draag je heel veel bij door je reis zo in te richten dat jouw geld zoveel mogelijk naar de lokale gemeenschap gaat. Door te slapen in homestay's, activiteiten te doen die door locals worden georganiseerd en te eten in lokale restaurants, zorg je ervoor dat de mensen direct profiteren van jouw komst. Het geld dat zij verdienen kunnen ze gebruiken om hun kinderen naar school te sturen en een betere toekomst te geven.

Vrijwilligerswerk met dieren

Nu duidelijk is dat vrijwilligerswerk met kwetsbare kinderen geen goed idee is, lijkt het voor de handliggend dat je wel kunt werken met bedreigde dieren. Gelukkig zijn er heel veel mooie projecten, waarbij je echt een verschil kunt maken. In Costa Rica kun je bijvoorbeeld meehelpen op een project dat de zeeschildpadden beschermt. Bij zo’n project ben je onder andere verantwoordelijk voor nachtelijke patrouilles en de bescherming van jonge schildpadjes tegen roofdieren. Soms mag je helpen bij het uitzetten van de schildpadjes. Of help bij een project in Zuid-Afrika, waarbij je de katachtigen beschermt door jagers op te sporen en voorlichting te geven aan de lokale bevolking over hoe je het beste samen kunt leven met deze roofdieren. Er zijn genoeg organisaties die vrijwilligerswerk met dieren aanbieden; het is een prachtige ervaring waarmee je veel partijen helpt, en je krijgt er zelf ook een onvergetelijke tijd voor terug!

Het gevaar van vrijwilligerswerk met dieren

Je zag hem vast al aankomen? Ook bij vrijwilligerswerk met dieren schuilen gevaren. Door de grote vraag naar dit soort werk zijn er helaas ook veel bedrijven die vooral het beste voor hebben met hun eigen portemonnee. Ze beloven dieren te redden en op te vangen, die niet meer in het wild kunnen leven en bieden jou de kans om ze een dag of langer te verzorgen. Steeds weer door vreemde mensen aangeraakt en gevoerd worden is een stressvolle ervaring voor wilde dieren. Daarom kiezen wij voor een 'no touching, no feeding' beleid. Bij ons kun je geen activiteiten boeken bij zogenaamde 'knuffelfarms', waarbij je bijvoorbeeld welpjes met de fles voedt of olifanten mag wassen.  

Gratis betaald werk doen

Er zijn nog tal van andere vormen van vrijwilligerswerk waar je jouw tijd en energie voor kan inzetten. Denk aan het bouwen of opknappen van scholen, het slaan van waterputten of het geven van computerlessen aan volwassenen. Wat voor vrijwilligerswerk je ook gaat doen, je moet altijd voorkomen dat je gratis het werk van een ander doet. Voor bouwprojecten geldt bijvoorbeeld dat de stichting veel meer impact heeft als ze lokale bouwvakkers inhuren om de school te bouwen. Dan creëren ze namelijk ook werkgelegenheid. Daar zijn de mensen pas echt mee geholpen. Het geld dat het jou kost om gratis te werken (denk aan kost en inwoning) kun je veel beter doneren aan de stichting, zodat zij er bekwame mensen voor kunnen inhuren. 

Meer lezen over vrijwilligerswerk op reis?

• Met haar middelbare schooldiploma op zak en een hoofd vol ambities besluit Daisy op negentienjarige leeftijd Engelse les te gaan geven in India. Lees haar openhartige verhaal over vrijwilligerswerk in India.
• In deze inspirerende Tedx Talk legt de Australische Tara Winkler uit waarom we een eind moeten maken het aan vrijwilligerswerk in weeshuizen.
• Op basis van eigen ervaringen en onderzoek laat Judith van de Kamp de andere kant zien van werken in een ontwikkelingsland en schrijft daarover in haar boek 'De derde wereld op je cv'.
• De Nederlandse tak van het Better Care Network voert al jaren campagne tegen weeshuistoerisme. Lees er alles over op hun website.
• Een aanrader is het dossier over voluntourism op Mondiaal Nieuws. Je leest er alles over de ervaringen van andere vrijwilligers, maar ook die van de lokale bewoners.