Uitleg CO2-uitstoot per vervoersmiddel

Uitleg CO₂e-uitstoot per vervoersmiddel

• Ons Actieplan voor het Klimaat
• Zo berekenen wij de uitstoot van vliegen
• Zo berekenen wij de uitstoot van trein- en autoreizen
• Is reizen met een elektrische auto beter?
• Waarom compenseren niet de oplossing is

Ons Actieplan voor het Klimaat

Je vraagt je misschien af waarom we zoveel moeite doen om voor elke reis de uitstoot per vervoersmiddel te berekenen? Dat zit zo: in januari 2020 riepen wij, samen met 14 andere toerismebedrijven, de noodtoestand voor het klimaat uit. Met het ondertekenen van de bijbehorende Tourism Declares verklaring beloven wij onze CO₂e-uitstoot met 55% te verminderen in 2030 ten opzicht van 2019. Bij het berekenen van onze totale uitstoot nemen we ook de reis van en naar bestemming mee, die onze reizigers zelfstandig boeken. We zijn vastberaden om onze ambitieuze belofte waar te maken, maar kunnen dat niet alleen. Daarom helpen wij jou om inzicht te krijgen in de CO₂e-uitstoot van verschillende vervoersopties naar een bestemming, zodat je bij het plannen van je vakantie een keuze kunt maken die goed is voor jou én voor klimaat. Hier lees je meer over ons Actieplan voor het Klimaat.

Zo berekenen we de uitstoot van vliegen

Bij het berekenen van de uitstoot per vervoersmiddel maken we gebruik van de rekentool van Atmosfair. Wij kiezen voor Atmosfair omdat die een uitgebreide berekening maakt, waarbij niet alleen de CO₂-uitstoot meegenomen wordt, maar ook de andere schadelijke stoffen die vliegtuigmotoren uitstoten, zoals stikstofoxiden. Bovendien gebruikt Atmosfair een hogere RF-factor dan de meeste andere calculatoren. De RF-factor betekent 'radiative forcing', oftewel stralingsforcering. Het staat voor de verandering in de balans van de atmosfeer. Er stroomt constant energie de atmosfeer in, in de vorm van zonlicht. Een deel wordt naar de ruimte teruggekaatst en de rest wordt geabsorbeerd door de aarde. Als er door een verstoring van die balans meer warmte blijft hangen, dan gaat de RF-factor omhoog. Atmosfair gebruikt een RF-factor van 3. Dat betekent dat de uitstoot wordt vermenigvuldigd met 3.

CO₂ en andere schadelijke broeikasgassen

Bij vliegtuigen komen ook andere schadelijke stoffen vrij, denk aan stikstofoxiden en waterdamp. Op bepaalde hoogtes kan door stikstofoxide ozon ontstaan, met smog als gevolg. Maar ook vliegtuigstrepen, oftewel waterdamp, worden in de berekening meegenomen. Waterdamp bevriest rond tien kilometer hoogte. De ijskristallen van de bevriezing vormen de vliegtuigstrepen die je wel eens ziet. Veel strepen vormen als het ware een deken die ervoor zorgt dat er minder warmte terugstraalt van de aarde naar de ruimte. Ze hebben dus een opwarmend effect.

Om de andere schadelijke broeikasgassen mee te kunnen nemen in een berekening, worden ze omgerekend naar CO₂-equivalenten (CO₂e). Één CO₂e staat gelijk aan het effect dat de uitstoot van 1 kilogram CO₂ heeft.

De uitstoot van binnenlandse vluchten

In sommige landen maken onze reizigers gebruik van binnenlandse vluchten. Soms is dat simpelweg de enige (veilige) manier om op een bepaalde plek te komen. De uitstoot van die korte vluchten berekenen we met een andere CO₂-tool: Greentripper. Deze rekentool berekent de uitstoot van broeikasgassen voor verschillende transportmiddelen, zoals het vliegtuig, de trein, auto en elektrische auto. 

Voor het berekenen van de uitstoot van vliegen, gebruikt Greentripper de rekenmethode van de Britse DEFRA. In die berekeningen gaan ze uit van een RF-factor van 2. Dat betekent dat de emissies bij Greentripper worden vermenigvuldigd met 2 in plaats van 3, zoals bij de rekentool van Atmosfair. Voor het berekenen van de emissies op korte afstanden gebruikt Atmosfair geen RF-factor. Atmosfair gaat ervan uit dat de stralingsforcering bij vliegtuigen die onder de 9000 meter vliegen te verwaarlozen is. Greentripper daarentegen gebruikt voor alle berekeningen een RF-factor van 2, ongeacht de afstand en hoogte van de vlucht.

Wetenschappers weten nog niet zeker hoe groot de extra klimaatimpact van de luchtvaart precies is en wat het exacte effect van vliegen op bepaalde hoogtes is. We nemen daarom het zekere voor het onzekere en kiezen voor de tool met de hoogste RF-factor en dus de hoogste uitkomst van CO₂e-uitstoot.

Zo berekenen we de uitstoot van trein- en autoreizen

Voor het berekenen van de CO₂-uitstoot van trein- en autoreizen gebruiken we Greentripper. Bij het berekenen van de uitstoot van de trein en (elektrische) auto gebruikt Greentripper de methode van Bilan Carbone. Die is ontwikkeld door een afdeling van het Franse ministerie van milieu- en energiebeheer. In de berekening van de emissies kijkt de Bilan Carbone-methode niet alleen naar CO₂, maar ook naar de uitstoot van andere broeikasgassen. Denk aan methaan (CH₄) en stikstof (N₂O). De uitkomst van de berekening laat de CO₂-equivalenten (CO₂e) zien, en niet alleen CO₂. Bij de berekening houdt de tool rekening met de reisafstand of de reisduur. Voor een treinreis kijken we ook naar het aantal passagiers en bij auto's maken we een onderscheid tussen benzine auto's en elektrische auto's.

Niet elke trein is hetzelfde

Het maakt nogal wat uit of je jouw reis maakt in een elektrische trein of in een trein die rijdt op diesel. Die laatste is natuurlijk een stuk minder milieuvriendelijk. Treinreizen is dus niet per definitie een duurzame keuze. Steeds meer treinen rijden op groene stroom. Dan gaan de emissies fors omlaag en kun je zeggen dat je zo goed als CO₂-neutraal reist. Pak je de trein in Roemenië? Dan is het een ander verhaal. Daar rijden dieseltreinen die nog wel CO₂ uitstoten. Al is het per saldo nog altijd beter dan de gemiddelde dieselauto. Bij het berekenen van de CO₂-uitstoot van je treinreis wordt er zoveel mogelijk rekening gehouden met het type trein dat over een bepaald traject rijdt. Zo rijd je CO₂-neutraal door Nederland en Duitsland, maar kan de totale som plotseling oplopen als je in Frankrijk moet overstappen op een regionale dieseltrein.

Met een (elektrische) auto

Heb je een elektrische auto? Dan is het een goed idee om met de auto op vakantie te gaan. Een elektrische auto heeft geen uitlaat waar schadelijke stoffen uitkomen. Je rijdt dus zo goed als CO₂-neutraal naar je vakantiebestemming. Er is wel sprake van schadelijke uitstoot bij het opwekken van de stroom waarmee de auto oplaadt. Bovendien is het produceren van de auto door de accu schadelijker dan de productie van een gewone auto. Na zo'n 39.000 gereden kilometers is het kantelpunt waarop een elektrische auto minder schadelijk is dan een gewone auto. Bovendien stoot een elektrische auto geen stikstof uit. Zorgen over het opladen onderweg? In Europa vind je steeds meer laadpunten langs de weg en bij hotels. Met de Chargemap app kun je precies zien waar je jouw auto kan opladen.

Reis je met een gewone personenauto? Dan is de auto niet altijd duurzamer dan het vliegtuig. De klimaatimpact hangt af van het aantal passagiers, het bouwjaar van de auto en hoe zuinig het model is. Als je alleen reist, dan kan het zijn dat de auto net zo vervuilend is als het vliegtuig.

Toch met het vliegtuig?

Van alle vervoersmiddelen is het vliegtuig altijd de meest schadelijke optie. Maar zelfs als je toch liever met het vliegtuig op vakantie gaat, valt er genoeg te kiezen om de uitstoot zo laag mogelijk te houden. Allereerst de vraag; waar ga je naartoe? Dat het vliegtuig per definitie schadelijk is, betekent niet dat het niet uitmaakt wáár je naartoe vliegt. De totale uitstoot van een retourvlucht naar Peru is 4617kg CO₂e per persoon, vlieg je naar Spanje, dan zit je op zo'n 669kg CO₂e per persoon.  Dat is een verschil van bijna 4 ton CO₂e per persoon! De hoogte waarop je vliegt heeft een groot effect op de schadelijkheid van je vlucht. Hoog in de atmosfeer is het broeikaseffect soms wel 5 keer sterker. Op lange afstanden vlieg je meestal hoger dan bij korte vluchten en is de klimaatimpact dus veel groter. 

CO₂-compensatie is geen oplossing

Het klinkt aantrekkelijk; je vliegt op en neer naar je vakantiebestemming en maakt de schade aan het milieu goed door een paar bomen te laten planten. Was het maar zo eenvoudig. Het grootste gevaar van CO₂-compensatie is het valse gevoel dat je goed bezig bent. Je betaalt ten slotte een paar euro om de door jou veroorzaakte schade weg te poetsen. Maar in werkelijkheid heeft jouw vervuilende (vlieg)reis nog steeds plaatsgevonden en is daarbij CO₂ vrij gekomen. Daar gaat een boom meer of minder niets meer aan veranderen. De meeste effectieve manier om minder CO₂ in de atmosfeer te krijgen is door er minder van te veroorzaken. Dat kan al heel gemakkelijk door vaker voor de trein te kiezen in plaats van het vliegtuig en door je verre reizen af te wisselen met een vakantie dichterbij huis. Hier lees je mee over CO₂-compensatie en waarom dat geen oplossing is.

Meer lezen over de impact van vliegen?

De luchtvaartindustrie is een grote veroorzaker van CO₂-uitstoot. We moeten met z'n allen minder gaan vliegen als we de klimaatdoelen van Parijs willen halen. Tegelijkertijd wordt de industrie niet verantwoordelijk gehouden voor de schade die het veroorzaakt, worden veel te goedkope vliegtickets mogelijk gemaakt door financiële voordelen en subsidies en wordt er amper geïnvesteerd in innovatie en verduurzaming. Wil je meer weten over de impact van vliegen op het klimaat en de rol van de overheid? Volg dan het Luchtvaartdossier van Follow the Money. In dit artikel van De Correspondent lees je waarom redacteur Jelmer Mommers besloot minder te vliegen.

Abonneer je meteen op één of beide kanalen en maak onafhankelijke journalistiek mogelijk. Dat is hard nodig om machthebbers, politiek en (grote) bedrijven te controleren. Daarnaast informeren zij ons als lezer over belangrijke onderwerpen, zoals klimaatverandering, zonder dat ze daar een eigen agenda of belang bij hebben.