Op een duurzame manier naar Bhutan reizen, is dat eigenlijk wel mogelijk? Een terechte vraag, want de vliegreis ernaartoe is behoorlijk vervuilend. Maar niet op reis gaan is geen goede oplossing, want wanneer toeristen wegblijven heeft dat ook gevolgen voor de bewoners en lokale economie in Bhutan, die de vruchten plukken van toerisme. Reizen brengt dus ook veel goeds, mits het op een goede manier gebeurt. Bij het samenstellen van onze reizen in Bhutan maken onze lokale reisexperts gebruik van de checklist voor duurzaam reizen. Zo zorgen we ervoor dat jouw reis een zo groot mogelijke positieve impact heeft op de lokale gemeenschap en de natuur. Daarnaast zetten we ons in om de negatieve impact van onze reizen te minimaliseren. Dat betekent onder andere minder CO2-uitstoot. Door een uitgebreide impactscore te berekenen kunnen we zien waar onze reizen door Bhutan een positieve impact leveren en waar nog ruimte is voor verbetering. Op deze pagina vind je een uitgebreide toelichting bij de impactscores voor onze reizen in Bhutan.
Ben je benieuwd waar we de impactscore op baseren? Hier vind je een uitgebreid overzicht van de criteria die we gebruiken bij het bepalen van de impact van onze rondreizen door Bhutan. De infographics met impactscores op deze pagina dienen als voorbeeld en komen van de Bhutan hoogtepuntenreis.
De duurzame aanpak in Bhutan
Bhutan heeft een toerismebeleid dat uniek is in de wereld. Duurzaamheid ligt sterk verankerd in het beroemde Bhutanese concept van de 'Gross National Happiness'. De graadmeter voor het Bruto Nationaal Geluk wordt onder andere bepaald door levensstandaard, vitaliteit, onderwijs en ecologie. Geheel in lijn daarmee zet Bhutan zich volledig in op kleinschalig toerisme van hoge kwaliteit. Dat is extra begrijpelijk als je bedenkt dat dit kleine landje, met maar 800.000 inwoners, in 2019 meer dan 300.000 bezoekers ontving. Het streven is daarom minder bezoekers zodat er minder druk op de voorzieningen en natuur komt, maar wel met evenveel inkomsten uit toerisme. Deze aanpak maakt het mogelijk om overtoerisme te voorkomen en zo de negatieve gevolgen van toerisme te minimaliseren, iets waar wereldwijd veel landen mee worstelen.
Het duurzame toerisme beleid in Bhutan betekent dat je als reiziger het land alleen binnenkomt met een georganiseerde reis. Daarnaast betaalt elke bezoeker een sustainable development fee. Sinds september 2023 is dat bedrag vastgesteld op 100 Amerikaanse Dollar per persoon per dag. Hoe dit zit lees je in ons blog over de kosten voor Bhutan. De sustainable developent fee wordt door Bhutan goed gebruikt. Het bedrag gaat onder andere naar het planten van bomen, de ontwikkeling van duurzame energie en financiering van gezondheidszorg en onderwijs.
Het belang van toerisme
De reis- en vrijetijdssector is één van de grootste bronnen van inkomsten in Bhutan. In 2019, net voor de Covid-pandemie, vormde toerisme 10% van het bruto nationaal product. Dat betekent dat toerisme bijdraagt aan meer welvaart en een gezonde economie. Veel Bhutanezen zijn daarbij afhankelijk van toerisme als inkomstenbron; toerisme is verantwoordelijk voor ruim 21% van de werkgelegenheid. Als we zouden stoppen met reizen, dan heeft dit grote gevolgen voor de lokale economie.
Positieve impactscore
Kleinschalige accommodaties
Voor alle reizen proberen onze reisexperts accommodaties te selecteren waar je zoveel mogelijk bijdraagt aan werkgelegenheid en inkomen voor de inwoners. De overnachtingen die we in Bhutan gebruiken zijn kleinschalige hotels. Kenmerkend voor deze hotels in Bhutan zijn de opvallende panden gebouwd volgens de lokale architectuur. Er wordt daarbij veel gebruikgemaakt van natuurlijke materialen. Je verblijft tijdens een reis door Bhutan veelal in hotels die gerund worden door families. Daarnaast is er op verschillende plekken de optie om in een homestay te verblijven, waarbij je overnacht in een kleine boerderij van een familie. Om te bepalen of een accommodatie voldoet aan onze eisen voor duurzaam en sociaal ondernemen, hebben we een lijst met criteria voor duurzame hotels opgesteld.
De Rinchenling Lodge in de Bumthangvallei, net buiten Jakar, is één van de gezellige familiehotels waar je tijdens je reis kunt verblijven. De familie is zeer gastvrij en vriendelijk en ze serveren heerlijke huisgemaakte maaltijden. Daarbij maken ze gebruik van veel biologische producten uit de regio, zoals eigengemaakte jam en kwark. Door het gebruik van lokale producten zorgen dit accommodaties zoals de Rinchenling Lodge ervoor dat ook inwoners en ondernemers in de omgeving profiteren van de reizigers die naar het gebied komen.
Excursies met de bewoners
Vanwege de rijke cultuur en tradities is Bhutan een echte cultuurbestemming. Tijdens de reis is er dan ook veel gelegenheid om kennis te maken met de bevolking en daardoor scoren onze Bhutan voorbeeldreizen hoog op het gebied van excursies met een positieve impact. Door tijdens je reis in contact te komen met de bevolking draag je bij aan een beter inkomen voor de Bhutanezen en beleef je zelf de meest unieke ervaringen. Tijdens de reis heb je een Engelssprekende gids bij je, wat het kennismaken met de inwoners gemakkelijker maakt en ervoor zorgt dat de contactmomenten echt een uitwisseling vormen.
Lokale gids en chauffeur
Bij alle Bhutan reizen maken we gebruik van een lokale chauffeur en een lokale, Engelssprekende gids. Omdat volgens het Bhutanese toerismebeleid een bezoek aan het land alleen mogelijk is met een georganiseerde reis, zijn de chauffeur en gids een vereiste om door het land te mogelijk reizen. Je gids en chauffeur zullen je dan ook vergezellen bij alle verplaatsingen en excursies. Dit biedt ook gelijk een mooie kans om je volledig onder te dompelen in het Bhutanese leven, want je gids vormt een schat aan informatie. Zoals Bhutan reisexpert Jan aangeeft: “Als ik één gouden tip mag geven, dan is dat om je gids zoveel mogelijk vragen te stellen. Maak gebruik van al zijn kennis en leer Bhutan zo nog beter kennen”.
Vegetarisch eten
Vegetarisch of veganistisch eten is één van de makkelijkere en meest effectieve manieren om je eigen impact op het klimaat te verkleinen. In Bhutan is vegetarisch eten geen probleem. In veel restaurants en accommodaties wordt de lunch of het diner geserveerd in buffetvorm, waarbij altijd wel vegetarische opties aanwezig zijn. Daarnaast kunnen er overal vegetarische gerechten worden besteld. Bij alle accommodaties waar het diner is inbegrepen wordt door de Bhutan reisexpert op voorhand de voorkeur voor een vegetarische maaltijd doorgegeven. Maaltijden met vlees zijn in Bhutan standaard duurder.
Slow Travel
Bij het samenstellen van onze reizen proberen we het aantal kilometers dat reizigers afleggen te beperken. Daarmee verminderen we de CO2-uitstoot van het vervoer tijdens je verblijf in Bhutan. Als bijkomend voordeel blijven reizigers langer in een gebied en reizen ze volgens de principes van slow travel. Dat betekent minder verplaatsen, meer zien en meer beleven. Tijdens een rondreis van 18 dagen door Bhutan leg je zo’n 900 kilometer met de auto af. Dat komt neer op gemiddeld 50 kilometer per dag, wat reizen op een relatief langzaam tempo is. Zo kun je de plekken die je bezoekt echt leren kennen en is er gelegenheid voor authentieke ontmoetingen met de bewoners. Het meeste verschil maak je als je een trektocht in Bhutan opneemt in je rondreis. Je komt dan door dorpjes waar heel weinig toeristen komen en met je verblijf in hun homestays of door het inhuren van een lokale gids voor de trekking, draag je direct bij aan het inkomen van mensen die in deze afgelegen gebieden wonen.
Duurzaam vervoer
De ontwikkeling van elektrisch rijden gaat in Bhutan hard. Door met een elektrische auto rond te reizen wordt een bezoek aan Bhutan nog duurzamer. Op dit moment geldt dat bij ongeveer 70% van alle geboekte reizen naar Bhutan het vervoer ter plaatse met een elektrische auto is. Vanwege de beperkte grootte van de auto's geldt dat alleen nog voor reisgezelschappen van twee personen. De chauffeur regelt dat de auto 's nachts wordt opgeladen, zo heb je daar tijdens de reis zelf geen omkijken naar.
Benieuwd bij welke restaurants op je bestemming je als vegetariër of veganist goed kan eten? Download dan voor vertrek de app Happy Cow. Daarmee heb je vega(n) vriendelijke adresjes in meer dan 180 landen op zak. Eet smakelijk!
De Bhutanezen zijn dol op pittig eten en chili mag in geen enkel gerecht ontbreken. Het nationale gerecht is ema datsi, groene chili’s in een kaassaus. Wil je de Bhutanese keuken goed leren kennen? Volg dan een traditionele kookworkshop in een dorp, waar je lokale gastvrouw je de culinaire geheimen van Bhutan leert.
Nationale parken en culturele bezienswaardigheden
Bhutan kent een enorme rijkdom aan cultuur erfgoed en beschermde natuur. Maar liefst 51% van het land bestaat uit beschermde nationale parken, wildlife reservaten en migratiecorridors. Dat is het hoogste percentage ter wereld. Ook is in de Bhutanese grondwet vastgelegd dat 66% van het land te allen tijde bebost moet blijven. Daarnaast is er in Bhutan een schat aan culturele plekken te bezoeken, zoals tempels en kloosters. De voorbeeldreizen naar Bhutan behalen dan ook een maximale score op het gebied van nationale parken en cultureel erfgoed. Op 7 van de 18 dagen uit de Bhutan hoogtepunten voorbeeldreis bezoek je locaties waarvoor een entree wordt geheven, wat neerkomt op zo’n 150 USD. Deze bijdrage wordt, net als de sustainable development fee, gebruikt voor onderhoud van de erfgoedlocaties en natuurbehoud.
Elk jaar worden er overal in Bhutan verschillende religieuze festivals gehouden, tsechu’s. Het is een spektakel om tijdens je reis één van deze festivals te kunnen bijwonen. In ons overzicht van festivals in Bhutan vind je de kalender met de meest bijzondere festivals van het jaar.
Off the beaten track
Vergeleken met vrijwel alle verre reisbestemmingen, is heel Bhutan in feite off the beaten track. Vanwege de sterke regulatie van toerisme, is overtoerisme hier niet aan de orde. Dat betekent echter niet je tijdens een reis door Bhutan uitsluitend de hoogtepunten en bekende festivals bezoekt waar alle toeristen naartoe gaan. Zo ben je tijdens de Bhutan hoogtepuntenreis 5 dagen op plaatsen waar minder dan 15% van de toeristen in Bhutan komen. Op die manier ga je zelfs op deze relatief onbekende bestemming nog buiten de gebaande paden. Daarmee is de reiservaring voor jou extra bijzonder en draag je met je reis tegelijkertijd bij aan een beter inkomen voor de inwoners van gebieden die net buiten de toeristische route liggen.
Plasticvrij reizen
Hoewel toerisme ook in Bhutan een steentje bijdraagt aan de stijging van wegwerpplastic, is het over het algemeen heel goed mogelijk om zo plasticvrij mogelijk te reizen. Dat komt voornamelijk omdat er overal waterfilters beschikbaar zijn. Dat maakt het gebruik van plastic flessen tijdens een Bhutan reis in principe niet nodig; alle hotels die zijn opgenomen in de reisroute bieden gefilterd water aan zodat je eenvoudig een herbruikbare waterfles kunt bijvullen. Alle (toch) gebruikte mineraalwaterflessen worden in Thimphu gerecycled. Bovendien kopen alle accommodaties hun groenten, granen, peulvruchten en een groot deel van de melkproducten niet bij winkels in maar rechtstreeks bij de boer, wat aanzienlijk scheelt in plasticafval. Het grootste afvalprobleem in Bhutan is gecentreerd rond populaire trekking routes en de meest drukbezochte bezienswaardigheden. De Bhutan Tourism Council zet zich met bewustwordingscampagnes en opruimacties in om de situatie te verbeteren.
CO2-uitstoot van de vlucht
Voor een reis naar Bhutan maak je een retourvlucht van Amsterdam naar Kathmandu en een retourvlucht Kathmandu-Paro. Rechtstreeks vliegen is helaas niet mogelijk. Met deze vluchten wordt in totaal 3740kg CO2e per persoon veroorzaakt. De 'e' achter CO2 betekent dat zowel de CO2-uitstoot als de uitstoot van andere broeikasgassen is meegenomen in deze meting. Voor een reis naar Bhutan is een vervuilende vlucht nu eenmaal onvermijdelijk. Omdat niet gaan niet alleen de negatieve maar ook de positieve impact van een bezoek aan deze bestemming wegneemt, adviseren we onze reizigers om wel de verre reis te maken, maar minder vaak. Zo kan je een verre reis afwisselen met bestemmingen dichter bij huis.
Daarnaast kan je verschil maken door langer op reis te gaan: zo maximaliseer je de positieve impact die je onderweg maakt. Alleen al door de extra excursies en het geld dat je uitgeeft aan eten, drinken en slapen, zorg je ervoor dat zoveel mogelijk bewoners een inkomen verdienen aan jouw rondreis. Voor Bhutan is het heel goed mogelijk om je reis met een week of langer te verlengen en door te reizen naar de aangrenzende gebieden, zoals Nepal, Sikkim of het noordoosten van India. Deze gebieden zijn allemaal over land te bereiken vanuit Bhutan of eventueel met een korte vlucht.
Ben je benieuwd hoe we de berekening van de CO2-uitstoot van je vliegreis naar Bhutan maken? Hier lees je precies welke rekenmethodes en tools we gebruiken bij het berekenen van CO2-uitstoot per vervoersmiddel.
Binnenlandse vlucht
Bij al onze reizen proberen we het gebruik van binnenlandse vluchten zoveel mogelijk te vermijden. Bij de Bhutan hoogtepuntenreis verplaats je je met een auto met privéchauffeur, een binnenlandse vlucht is niet nodig. Voor de meeste andere Bhutan voorbeeldreizen is het dat wel het geval. Daarnaast is het voor Bhutan onvermijdelijk om een extra vlucht te nemen om op je bestemming te komen. Omdat het niet mogelijk is om rechtstreeks naar Bhutan te vliegen, maak je altijd een tussenstop in Kathmandu.
Travelife Certificering 
Travelife is een certificeringsprogramma voor duurzame ondernemers in het toerisme. Wij verwachten van al onze lokale reisexperts dat ze binnen twee jaar na de start van onze samenwerking het Travelife Partner-certificaat halen of een ander vergelijkbaar certificaat dat erkend wordt door de GSTC. Ter ondersteuning bieden wij onze reisexperts webinars waarin we ze begeleiden in het certificeringsproces. Onze lokale reisexpert in Bhutan is in het proces om de Travelife Certificering te verlengen.
Better Places is gestopt met het compenseren van de CO2-uitstoot van haar reizen. In plaats daarvan willen wij de CO2e-uitstoot van al onze reizen elk jaar met 5% verminderen. Wij investeren voor elke reiziger een bedrag in projecten voor duurzame energie of biodiversiteit.